رضا تقی زاده (تحلیلگر مسائل ایران)
گزارش تازه یوکیا آمانو، دبیرکل آژانس انرژی اتمی، به شورای حکام و شورای امنیت، گذشته از به‌روز ساختن پرونده اتمی ایران از زمان تسلیم گزارش قبلی در ماه ژوئیه، دارای ۱۲ صفحه ضمیمه است.
ضمیمه یاد شده که عموما بر اساس اطلاعات و اسناد ارسالی کشور‌های عضو آژانس پیرامون فعالیت‌های اتمی ایران در شاخه نظامی تنظیم گردیده، حاوی جزئیات طرحی است موسوم به «پروژه ۱۱۱» در زمینه تولید اجزا، ساخت، حمل و تهیه مقدمات مبادرت انفجار آزمایشی بمب اتمی.
پیش از پرداختن به جزئیات «پروژه ۱۱۱»، این ضمیمه گزارش تلاش‌های ایران را در زمینه به دست آوردن مواد اتمی لازم برای ساختن بمب و همچنین تکمیل ماشه انفجاری مورد اشاره قرار می‌دهد.
قسمت عمده این اسناد، چنان که در گزارش آمانو به آن اشاره شده، از سال ۱۹۹۷ به بعد در اختیار آژانس قرار گرفته است. پاره‌ای از اسناد نیز تازه‌تر و مربوط به سال‌های ۲۰۰۴، ۲۰۰۶، ۲۰۰۸، ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ است.
پیش از تعیین یوکیا آمانو به دبیرکلی آژانس، محمد البرادعی، دبیر کل پیشین، با توسل به این مضمون که «انتشار اطلاعات مربوط به فعالیت‌های مشکوک اتمی ایران ممکن است به کاهش سطح همکاری‌های جمهوری اسلامی با آژانس منجر شود» از انتشار کامل‌تر آنها خودداری می‌ورزید.
آمانو در یک تغییر جهت آشکار نسبت به مدیریت قبلی، انتشار گسترده اطلاعات مربوط به فعالیت‌های اتمی ایران را در دستور کار خود قرار داد، و به همان نسبت حجم اطلاعات عرضه شده به آژانس توسط کشور‌های عضو، و انتقادات ایران از نحوه رفتار آژانس نیز افزایش یافت.
سیاست دوگانه روسیه و چین
در لیست ده کشوری که در گزارش آمانو (بدون نام بردن کامل) از آنها به عنوان منابع ارسال اطلاعات مربوط به فعالیت‌های اعلام نشده اتمی ایران یاد شده، اشارات مستقیم به چین و روسیه نیز که رسما و به ظاهر با انتشار گزارش اخیر مخالفت کرده‌اند دیده می‌شود.
مخالفت‌های مکرر قبلی روسیه با انجام آزمایش‌های موشکی ایران و همچنین اعلام مخالفت مسکو با مسلح شدن جمهوری اسلامی به بمب اتمی از یک سو، و از سوی دیگر نام بردن از یک دانشمند شوروی سابق که گفته شده ایران را در انجام محاسبات ریاضی و طراحی بمب اتمی به مدت ۵ سال تا سال ۲۰۰۵ یاری داده، می‌تواند تا حدودی به تقویت این گمانه کمک کند که روسیه و چین در قبال برنامه اتمی ایران سیاست دوگانه‌ای را دنبال می‌کنند.
به علاوه، چین و روسیه، با وجود چانه‌زنی‌های تبلیغاتی در دفاع ظاهری از جمهوری اسلامی، تاکنون به حق وتو متوسل نشده و از تصویب هیچ یک از قطعنامه‌های توبیخی یا تنبیهی شورای امنیت علیه ایران ممانعت نکرده‌اند.
کار‌شناسان روسی
بی‌تردید کار‌شناسان روسی، مانند کار‌شناسان چینی و کره‌ای یا منابع پاکستانی که در هر مرحله دست‌اندرکاران طرح‌های اتمی ایران را یاری داده‌اند، گزارش کامل این همکاری‌ها را، علاوه بر اطلاعاتی که در مورد سایر بخش‌های فعالیت‌های اتم ایران به دست آورده‌اند، بعد از بازگشت، یا در جریان همکاری، در اختیار مسئولان کشور متبوع خود قرار داده‌اند.
در گذشته از وجود یک دانشمند اتمی اهل شوروی سابق با نام مستعار ویکتور چرنیکوف در فعالیت‌های نظامی ایران یاد می‌شد. او ظاهرا با محسن فخری‌زاده، از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران و استاد فیزیک دانشگاه امام حسین، که گفته می‌شود مدیریت طرح‌های دست یافتن به قابلیت تولید بمب اتمی ایران را هدایت می‌کند همکاری مستقیم داشته است.
روزنامه واشینگتن پست در شماره روز دوشنبه خود با اشاره به گزارش تازه آمانو از دانشمند یاد شده (تابع کشور شوروی سابق و اهل اوکراین) بنام ویاچسلاو دانیلنکو یاد می‌کند. فرد یاد شده در تماس با نمایندگان آژانس همکاری‌های اتمی خود را با ایران مورد تائید قرار داده. ایران تاکنون از پذیرفتن درخواست‌های متعدد آژانس برای گفت‌گو با محسن فخری‌زاده خودداری کرده است.
پروژه ۱۱۱
در گذشته از بخش‌های جداگانه فعالیت‌های اعلام نشده اتمی ایران با نام‌های متفاوت، من‌جمله پروژه نمک سبز (بهره‌وری اورانیوم) و پروژه ۱۱۰ (مدیریت تولید اجزاء بمب) یاد شده است.
ضمیمه گزارش اخیر آمانو از «پروژه ۱۱۱» به منظور مدیریت تولید ماشه اتمی، تهیه مواد و ساخت توده انفجاری بمب (فلز اورانیوم با غلظت نظامی)، طراحی کامپیوتری مدل‌های نصب بمب در دماغه موشک شهاب ۳، مسلح کردن و تهیه مقدمات انفجار بمب اتمی یاد شده است.
ضمیمه گزارش آمانو مدعی است که شش گروه مهندسی در ایران در بخش‌های مختلف پروژه ۱۱۱ «به کار مشغول بوده‌اند. ایران از دادن اجازه بازدید از کارگاه‌های فنی مشکوک به دست داشتن در تولید و ساخت قطعات بمب خودداری ورزیده است».
در گزارش گفته شده که اطلاعات به دست آمده را آژانس به صورت گسترده مورد مطالعه قرار داده و به این نتیجه رسیده است که مفاد گزارش‌ها در رابطه با پروژه با شواهد داخلی (در ایران) و مندرجات گزارش‌های خارجی، دارای مطابقت است.
یکی از نکاتی که ضمیمه گزارش آمانو مدعی است در درون پروژه ۱۱۱ مورد عمل قرار گرفته، آزمایش اجرایی تحمل مقاومت بمب نصب شده بر دماغه موشک، در قبال فشار‌های ناشی از پرتاب آن است.
انجام انفجار بمب بر فراز هدف و پس از بازگشت موشک حامل بمب به جو زمین، و همچنین انفجار بمب بعد از برخورد با هدف از جمله مواردی است که گفته شده در درون پروژه ۱۱۱ مورد مطالعه اجرایی قرار گرفته. (دو بمب اتمی آمریکا بر فراز ناگازاکی و هیروشیما، پیش از برخورد با زمین منفجر شدند).
در گزارش آمانو قید شده است که اطلاعات به دست آمده پیرامون پروژه ۱۱۱ و آزمایش‌های مهندسی تولید بمب اتمی و نصب آن بر دماغه موشک و فراهم ساختن مقدمات انفجار آزمایشی بمب اتمی را، آژانس با کار‌شناسان کشورهایی متفاوت با منابع دریافت اطلاعات، مورد مطالعه قرار داده و به این نتیجه رسیده است که تنها کلاهک ممکن برای نصب بر موشک و حمل و آزمایش انفجار آن می‌تواند با بمب اتمی همخوان باشد.
در گزارش گفته می‌شود که طی ملاقاتی در تهران در ماه مه سال ۲۰۰۸، نمایندگان تهران پذیرفته‌اند چنان چه اصالت اطلاعات مورد اشاره آژانس تائید شود، این برنامه‌ای خواهد بود برای تولید بمب اتمی.
اینک آژانس در گزارش جاری خود، و در یک تغییر جهت آشکار نسبت به نحوه برخورد با برنامه اتمی ایران در دوران مدیریت البرادعی، مدعی است که مدارک و اسنادی که در اختیار دارد مستدل و حرکت ایران به سمت تولید بمب اتمی قابل اثبات است.
No comments:
Post a Comment